| Zwitserland: Homeopathie is werkzaam, doelmatig en besparend

Dr. Hansueli Albonico is arts in Zwitserland, een land dat medische diversiteit in het gezondheidssysteem verankerd heeft. De DZVhÄ (Deutscher Zentralverein homöopatischer Ärtzte) sprak met de voorzitter van de vereniging van Zwitserse Complementaire Artsenorganisaties over een mijlpaal in de complementaire geneeskunde.

Mijnheer Albonico, 16 juni 2017 was een belangrijke dag voor de complementaire geneeskunde in Zwitserland. Wat gebeurde er die dag?
We zijn heel blij dat in Zwitserland ons burgerinitiatief ‘Ja tegen complementaire geneeskunde’ definitief naar een officiële wetgeving is omgezet. De klassieke Homeopathie is naast de antroposofische geneeskunde, de traditionele Chinese geneeskunde en de fytotherapie één van de medische gebieden die in Zwitserland ter discussie stonden. Nu heeft de gehele Bundesrat op 16 juni 2017 besloten dat alle vier deze complementaire geneeswijzen definitief in de Zwitserse basiszorgverzekering opgenomen blijven.

Betreft dit een tijdelijke maatregel?
Nee, het besluit geldt uitdrukkelijk voor onbepaalde tijd. De opname van de complementaire geneeswijzen in de basisverzekering was de laatste jaren tot eind 2017 beperkt. We waren er niet zeker van of de inspanning van alle betrokkenen werkelijk tot een doorbraak zou leiden, maar het is gelukt.

In Duitsland beweren vele media dat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs zou zijn voor homeopathie. En nu besluit Zwitserland om deze geneeswijze in de basisverzekering op te nemen. Hoe verliep de dialoog met de wetenschap in Zwitserland?
Dat was zeer spannend. De dialoog heeft zich over 20 jaar uitgestrekt en vormde de brug tussen wetenschap en politiek. We kennen dat uit het Klimaatdebat – het is niet eenvoudig. Maar hier heeft de democratie ons heel erg geholpen. Wij konden niet alleen het burgerinitiatief in het leven roepen en daarbij een tweederde meerderheid halen, maar ook een vruchtbare en succesvolle dialoog met alle betrokken partijen ontplooien. In de laatste anderhalf jaar vonden de gesprekken binnen een commissie van experts plaats.

Wie zaten er in die commissie?
Dat waren vertegenwoordigers van de complementair werkende artsen, maar ook van het departement van Binnenlandse Zaken, in het bijzonder het departement van Gezondheid, alsook vertegenwoordigers van de Zwitserse universiteiten, de Zwitserse Academie van medische wetenschappen, de verzekeraars en ook patiënten.

Gezamenlijk hebben we het in zeer vruchtbare bijeenkomsten voor elkaar gekregen om het wetenschappelijk bewijs, dat absoluut aanwezig is, naar heel concrete aanpassingen om te zetten. De uitvoering vond volgens de wettelijke vereisten van het gezondheids- en verzekeringsrecht plaats. Ook de behandelwijzen van de complementair werkende artsen moeten recht doen aan de wetenschap en voldoen aan het zogenaamde WZW-bewijs: Wirksamkeit, Zweckmäßigkeit, Wirtschaftlichkeit (Werkzaamheid, Doelmatigheid en Spaarzaamheid).

Dan ziet u in Zwitserland precies deze punten met betrekking tot homeopathie vervuld?
Precies. Met het huidige besluit van de Bundesrat wordt bevestigd dat zowel de werkzaamheid alsook de doelmatigheid en de besparing voldoende meetbaar is, zodat de opname in de basiszorgverzekering verder gewaarborgd kan worden.

In de wetenschap werkt men met zogenaamde RCT’s, dubbelblind gecontroleerde studies, die als Gouden Standaard gelden in de evidence based geneeskunde. RCT’s kunnen echter niet uitdrukken welk therapeutisch nut patiënten onder alledaagse omstandigheden van een methode ondervinden.
Onderzoeksgegevens uit de gezondheidszorg kunnen dat wel, en deze bewijzen dat homeopathie een therapeutisch nut heeft in de medische geneeskunst. Heeft het gezondheidszorgonderzoek bij uw wetenschappelijke debatten een rol gespeeld?
Ja. Het gezondheidszorgonderzoek heeft de laatste 20 jaar in toenemende mate aan betekenis gewonnen.  Het was spannend te zien, hoe dat zich ontwikkeld heeft. Oorspronkelijk sprak men simpelweg van werkzaamheid en RCT’s. Daarna werd dit uitgebreid met nut en de vraag: ‘Hoe definieert men nut?’, tot zich de vraag naar het gezondheidszorgonderzoek verder ontwikkelde. In het gezondheidsonderzoek gaat het erom dat de patiënt en de arts naar het resultaat -dus naar de ervaringen onder alledaagse omstandigheden- bevraagd worden. Dat ging door de gerandomiseerde, dubbelblind gecontroleerde studies verloren.

Hoe ziet u de onderzoekssituatie – ook in vergelijk met de conventionele geneeskunde?
We hebben de gezamenlijke literatuur in de loop van het proces meerdere malen bekeken. In het begin kwamen we uit op een zesjarige, zes miljoen kostende PEK exercitie (Programm Evaluation Komplementärmedizin). Later kwamen daar nog meer studies bij. We hebben gezien, dat ook de klassieke homeopathie uiteraard over studies beschikt. Het is niet zo, dat hier geen studies voorhanden waren; er bestaan voldoende zelfgecontroleerde studies. Tegelijkertijd heeft men moeten erkennen dat ook de traditionele geneeskunde bij lange na niet voldoet aan de harde criteria, Level A, die de evidence based wetenschap stelt. De Amerikaanse richtlijnen voor cardiologie zijn bijvoorbeeld slechts voor 20% evidence based.

Welke uitdaging wacht er nu op u?
Het gaat er vooral om, dat de vier in de basisverzekering opgenomen complementaire geneeswijzen, aan de universiteiten adequaat vertegenwoordigd moeten zijn. Daar moet nog een flinke inhaalslag gemaakt worden.